Czy kiedykolwiek zastanawialiście się jaka jest zależność pomiędzy naturą naszego mózgu a naturą języka? Odpowiedzi na to pytanie udzielają nam Victoria Fromkin oraz Robert Rodman (1998), którzy w swojej książce wdrażają nas w arkana neurolingwistyki – interdyscyplinarnej nauki badającej biologiczne i neuronowe funkcje języka. Autorzy przedstawiają dowody na to, że mowa ludzka przetwarzana jest w jednym z najbardziej złożonych z ludzkich organów – mózgu. Każdy organ z osobna składa się z „około 10 miliardów komórek nerwowych a także miliardów włókien tworzących między nimi powiązania”. Jego zadaniem jest przetwarzanie i kontrolowanie naszych czynności motorycznych i sensorycznych.
Najbardziej zewnętrzną warstwą mózgu, położoną tuż pod kością czaszki, jest kora mózgowa składająca się z istoty szarej (komórek nerwowych). Pod nią znajdują się kolejna warstwa, tzw istota biała, składająca się z włókien łączących obszary kory. Korę mózgową zamieszkuje nasza pamięć reguł gramatycznych. Ale nie tylko ona! Według Yanga i Rainea (listopad 2009 ) nasza kora przedczołowa „bierze udział w planowaniu złożonych zachowań poznawczych, ekspresji osobowości, podejmowanie decyzji i moderowanie zachowań społecznych.” Jak każdy wie, mózg jest podzielony na dwie półkule: lewą i prawą, które z kolei połączone są między sobą spoiwem dwóch miliardów włókien zwanym ciałem modzelowatym.
Ogólnie rzecz ujmując, lewa półkula kontroluje ruch prawej strony naszego ciała a prawa kontroluje lewą jego część, jest to tzw. kontralateralna funkcji mózgu. Lewa półkula jest w szczególności związana z językiem (Paul Broca, 1861) dlatego też mówi się, że jest on lateralny. Według Broca(1861), mówimy dzięki lewej półkuli. Stwierdzenie to osadza się na jego badaniach nad uszkodzeniami jej przedniej części (zwanej teraz ośrodkiem Broki), które skutkowało utratą mowy. Uszkodzenia prawej półkuli w tych samych obszarach utratą mowy nie skutkowało. Obecnie o pacjentach z uszkodzeniem tego ośrodka mówi się, że cierpią na afazję Broki, które odnosi się do zaburzeń językowych spowodowanych przez udar lub guz mózgu a także postrzał i inne urazy.
Mowa pacjentów cierpiący na afazję Broki charakteryzuje się:
- zaburzeniem porządku słów,
- agramatyzmem,
- problemami ze znalezieniem właściwego słowa,
- niepłynnością i częstymi wahaniami,
- pacjenci nie są także w stanie pisać bądź czytać.
Victoria Fromkin wraz Robertem Rodmanem (1998) przedstawiają kolejny dowód na to, że mówimy dzięki lewej półkuli, czyli test słuchania dychotycznego Test może wykonać każdy. Wszystko czego potrzebujecie to słuchawki i znaleziony test online. Podczas testu zostaną do Was wysłane za pomocą słuchawek dwa różne sygnały dźwiękowe. Usłyszycie dwa różne słowa bądź dźwięki w tym samym czasie, na przykład: grę na skrzypcach w prawym uchu i grę na pianinie w lewym, lub słowo „kot” w jednym uchu i „pies” w drugim. Są to jedynie przykłady, bo materiał językowa może się znacznie różnić. Najważniejsze jest to, że słowa i sylaby często są odbierane w prawym uchu, a dźwięki niewerbalne, takie jak na przykład odgłosy ruchliwej ulicy, są odbierane przez lewe, w konsekwencji , jeśli usłyszysz słowo „kot” w prawym uchu i „pies” w lewym, to jest bardziej prawdopodobne, że na głos powtórzysz słowo zasłyszane w prawym uchu. Teraz już wiesz, że lewa półkula zajmuje się wyłącznie odbiorem słów i sylab, ale potrzebujesz również prawej półkuli aby usłyszeć muzykę oraz inne dźwięki, które towarzyszą słowom, takie jak rytm, intonacja, lub czyjś akcent
Schiffer, profesor psychiatrii i autor modelu psychologicznego dualności mózgu(Dual-Brain Psychology Model) dzieli ludzi na dwie grupy: reagujących emocjonalnie i impulsywnie bądź koncentrujących się na logicznym rozumowaniu. Zdaniem Schiffera (1998)”składamy się dwóch umysłów, lecz o innym stopniu dojrzałości, a każdy z nich wiąże się z lewą lub prawą półkulą mózgu.”
Czy to prawda, czy może tylko mit, że jedna z dwóch półkul określa naszą naturę?
Czy rzeczywiście nasz umysł jest dualny? Carl Zimmer, autor felietonów naukowych New York Timesa, pisze na swoim blogu:Stopień lateralizacji mózgu nie ma większego znaczenia, jako że obie półkule (ściśle) współdziałają ze sobą. Nowomodna psychologia dzieląca mózg na lewą i prawą stronę nie ujmuje (jakże) bliskiego stosunku pracy między nimi. Na przykład lewa półkula specjalizuje się w odbierze dźwięków, które z kolei formują się w słowa, a także systematyzuje ich składnię, ale nie daje jej to monopolu na tworzenie języka (jako takiego). Prawa półkula jest bardziej wrażliwa na emocjonalne aspekty języka, nastraja się na jego powolny rytm, który niesie ze sobą intonację i emfazę. Neurobiolodzy wiedzą, że półkule działają wspólnie komunikując się za pośrednictwem ciała modzelowatego. Niemniej jednak nie wiadomo dokładnie jak przebiega ta współpraca.”
Muszę przyznać, że w zupełności zgadzam się z opinią Zimmera w tej sprawie, ale mimo wszystko chciałabym poniżej zaprezentować Wam tabelę przedstawiającą taką dominację:
| Dominacja lewej półkuli mózgu | Dominacja prawej półkuli mózgu |
| Myślenie logiczne Krytycyzm Zdolności językowe Zdolności obliczeniowe Linerane i szeregowe przetwarzanie informacji Sceptycyzm Podejmowanie decyzji w oparciu o fakty Operowanie symbolami Zasady | Kreatywność Rytm Intuicja Marzycielstwo Myślenie subiektywne Rozpoznawanie twarzy Emocje Muzyka Kolory Wyobraźnia |
Jeśli mimo wszystko chcielibyście zrobić sobie test na dominację lewej bądź prawej półkuli, to zapraszam do kliknięcia w poniższy link:
Sommer+Sommer
Przyjemnej zabawy 🙂
Przypisy:
Victoria Fromkin, Robert Rodman(1998) An Introduction to Language. Harcourt Brace College Publishers.
Yang Y, Raine A (November 2009). „Prefrontal structural and functional brain imaging findings in antisocial, violent, and psychopathic individuals: a meta-analysis”. Psychiatry Res 174 (2): 81–8. doi:10.1016/j.pscychresns.2009.03.012. PMC 2784035. PMID 19833485
Schiffer, Fredric (1998) Of Two Minds: The Revolutionary Science of Dual-brain. The Free Press, New York.